KARS KENT KURULTAYI
28-30 Haziran 2000 – Kars/Kafkas Üniversitesi Oditoryumu
SONUÇ BİLDİRGESİ
1) T.C.Kars Belediyesi tarafından Kafkas Üniversitesi’nin katkılarıyla 28/30 Haziran 2000 günlerinde düzenlenen KARS KENT KURULTAYI katılımcıları, 3 gün süren toplantı ve tartışmalar sonucunda aşağıdaki ortak dilek, düşünce ve öneriler üzerinde görüş birliğine vararak, bu ilke ve hedeflerin KURULTAY BİLDİRGESİ olarak yayımı ve yaşama geçmesi yönünde izlenmesi kararını almışlardır.
Katılımcılar ayrıca, bu bildirgede imzası bulunan herkesin, gerek kişisel olarak, gerekse bağlı ya da temsilcisi oldukları kurumların, aşağıdaki hedefler doğrultusunda tüm çabalarını göstereceklerini, bu konuda eşgüdüm ve işbirliği içinde olacaklarını, yine bu hedeflerle çelişen ya da yaşama geçmesini geciktirecek/engelleyecek tutum ve politikalara karşı da ortak tavır içinde bulunacaklarını kabul ve ilan ederler.
2) Kars Kent Kurultayı, “Kafkas İstikrar Paktına Doğru” sloganı ve hedefiyle toplanırken, bu vizyonda özellikle Kars’a, Kars’tan sorumlu olan tüm kişi ve kurumlara düşen görevin, öncelikle “yerel ve bölgesel kimlik değerlerinin korunduğu bir kalkınma stratejisinin” belirlenmesi gerektiğini vurgular.
Bu çerçevede katılımcılar, 30 Ekim 1999 günü yine Kafkas Üniversitesi’nin ev sahipliğinde gerçekleştirilen ve Kars Belediyesi ile Mimarlar Odası tarafından düzenlenen “Kimlikli Gelişen Kars İçin” konulu toplantıya ait sonuç bildirgesini de Kent Kurultayı bildirgesinin bir bölümü ve temel belgelerden birisi olarak kabul ederler.
Dolayısıyla ve özetle:
– Kars’ın tarih, kültür ve çevre değerlerinin korunduğu ve yeni yapılaşmanın da bu değerlere “uyumlu olarak katıldığı” bir imar düzenine kavuşmasını,
– Cumhuriyet bilinci ve kültürüyle yoğrulmuş “Karslı kimliğinin” yakın geçmişte olduğu gibi bundan sonra da kentsel yaşamda ve toplumsal ilişkilerde güçlenerek sürmesi yönünde kentin bir “kültür, sanat ve bilim merkezi” olma işlevinin zenginleştirilmesini,
– Kent yönetiminde “demokratik-katılımcı süreçlerin” daha ileri düzeylere kavuşturulması ve geleceğe dönük temel kararların alınmasında ilgili ve sorumlu kesimlerin birlikte düşünce ve çözüm üretme ortamlarının güçlendirilmesini,
bir kez daha önemle vurgularlar,
3) Kars’ın gerek Kafkas coğrafyasındaki bilim ve kültür merkezleri arasında yerini alma hedefinde, gerekse kendi dinamiklerinin geliştirilmesi açısından en önemli görevleri üstlenme durumunda bulunan Kafkas Üniversitesi’nin de öncelikli hedef ve programını hem Kars’la, hem de Kafkasya ile “bütünleşecek” şekilde belirlenmesi katılımcıların ortak dileğidir.
Bu çerçevede; Kafkas Üniversitesi, kendisine tahsis edilen Dereiçi’ndeki tarihi binalara ve doğal koruma alanına bir an önce aktivite kazandırmalı, özellikle bu binaların oluşturduğu özgün yerleşme alanında “Kafkas Kültürleri Enstitüsü”, “Kafkas Dilleri Yüksek Okulu”, “Kafkas mimarisi taş yapı ustalığı meslek yüksek okulu” vb. gibi üniversite bölümlerinin kurulmasını sağlamalıdır.
Kafkasya ölçeğinde ise gerek Kafkas ülkelerinden Kars’a öğrenci gelmesi, gerekse aynı ülkelere Kars’dan ve Türkiye’den öğrenci gitmesi konusunda yine Kafkas Üniversitesi öncü olmalı ve Hükümetin bu yöndeki girişimlerini teşvik etmeli, izlemelidir.
4) Kafkas coğrafyasında etkili ve belirleyici bir kimlik ve kalkınmışlık düzeyiyle yer alınabilmesi için, en az 3 ili (Kars-Ardahan-Iğdır) kapsayacak şekilde bir “bölgesel” ve buna bağlı “havzalar” ölçeğinde “planlamanın” aciliyetine ve önemine dikkat çeken katılımcılar, bu çalışmanın bir an önce başlatılabilmesi için de başta “3 ilin valilikleri” olmak üzere ilgili yerel ve yönetim sorumlularıyla birlikte, kalkınma sürecinin tüm taraflarının da aynı planlamanın karar alma süreçlerinde yer almaları gereğinin altını çizerler.
Bölgesel düzeyde ve belirlenmiş havzalar ölçeğinde kentsel gelişme ve fiziki planlama kararlarına da rehberlik edecek olan bu genel planlama hedefleri arasında ise tarihsel-doğal çevrenin korunması, ekonomik yaşamın “yöresel üretim dinamiklerinin harekete geçirilerek canlandırılması” ve Kafkasya ölçeğinde bir katkısı bulunan, dış ilişkilerinin hukuku ve kuralları belirlenmiş bir örnek bölgenin yaratılması, önem ve öncelik kazanmaktadır.
5) Bütün bu saptamalar ışığında Kurultay katılımcıları, tam da bu Kurultay’ın yapıldığı tarihlerde Azerbaycan’ın ve Ermenistan’ın da Avrupa Konseyi’ne üyeliklerinin kabul edilmiş olmasını ve böylece önceki yıl Avrupa Konseyi’ne üye olan Gürcistan’la da birlikte Kars’ın artık bir anlamda Avrupa ülkeleriyle aynı Kafkas coğrafyasını paylaşmaya başlamasının tarihsel bir olanak olduğunu vurgulamaktadırlar.
Bu bağlamda, Avrupa Konseyi’nin komşu ülkelerdeki “sınırdaş yerel yönetimler” arasında kurulmasını öngördüğü ve ilgili sözleşmede T.C.’nin de onayı bulunan işbirliği projelerine Kars ve Kafkasya ilişkisi içinde bir an önce başlanması, Kurultay’ın hem ortak dileğidir, hem de Kafkas İstikrar Paktı vizyonundaki çok taraflı komşuluk ilişkilerinin ulusal ve uluslararası “meşru bir hukuk zemininde güçlenmesine” de olanak sağlayacaktır.
6) Kurultay katılımcıları, Kafkasya’da “çatışma” ortamının sona ermesi ve “kalıcı bir barış kültürünün” tüm toplumları kucaklaması için de Kars ilinin öncü ve simgesel bir atım atması gereğine inanmakta; ve bu yönde Allahüekber Dağları’nda 20.yüzyılın başlarında şehit düşen Anadolu gençleri ve komutanlarının anısına dikilmiş Abide’nin daha kapsamlı bir “Sarıkamış Tarih ve Barış Parkı” düzenlemesi içinde bölge halklarına ve insanlığa armağan edilmesini, bu bölgenin “tarihi SİT” ilan edilmesini ve aynı SİT’in bir müzesinin de Sarıkamış’ta gerçekleştirilmesini tüm ilgililere önermektedirler.
Katılımcıların aynı amaca dönük bir başka acil ve önemli dileği de Ani kentinin, öncelikle bu kentsel kültürel bağları olan Kafkas ülkeleriyle ortaklaşa projeler geliştirerek ve yine ortaklaşa çalışma ve finans programları üreterek, bölgenin bir tarih ve kültür merkezi şeklinde Anadolu; Kafkasya ve Dünya mirasına dönük “kültür ve inanç turizmine” kazandırılmalıdır.
7) Yukarıdaki hedeflerin yanısıra, Kurultay’a izleyici olarak katılanlar tarafından önerilen ve tüm katılımcıların da benimsemesiyle sonuç bildirisinde yer almasına karar verilen Kars ve çevresine dönük öncelikli çalışma ve eylem alanları ise şöyle belirlenmiştir.
a) En az Kars-Tiflis Demiryolu projesi kadar yaşamsal önem taşıyan bir başka ulaşım gereksinmesi de “Hopa -Artvin-Kars” karayolunun çağdaş standartlara getirilmesidir. Bu proje gerçekleştiği takdirde Kars-Ardahan-Iğdır illerinin Karadeniz bağlantısı 1,5-2 saatlik bir ulaşımla sağlanacak ve böylece bir “liman potansiyeliyle” de buluşmuş olacaklardır.
b) Kars’ın ve Karslının yakın tarihindeki uygarlık simgeleriyle tanışıklığını ve “kültür bilincini” sürdürmesi için:
– Kuvayi Milliye ruhunun Anadolu ve Kafkasya’daki öncüsü “Cenubi Garbi Kafkas Hükümeti” örgütlenmesi (1918-1919) lideri ve M.Kemal Atatürk’ün Kars’a ilk gelişinde (1924) kendisini karşılayan Belediye Başkanı Cihangirzade Aydınoğlu İbrahim Bey’in,
– Kentte uzun yıllar “tiyatro kültürünü” yaşatan, halka sevdiren ve gençlerin tiyatroyla buluşmasında önderlik ve hocalık yapan, Cumhuriyet aydını ve sanatçı Settar Güldür’ün,
– “Ayhavar” adlı mizah gazetesi ve “Ekinci” adlı günlük siyasi gazetesiyle Kars’ın Cumhuriyet dönemi basın ve aydınlanma tarihinde büyük katkıları olan ve kentli haklarını siyasetçilere ve bürokrasiye karşı savunmanın geleneğini yaratan Cengiz Ekinci’nin,
…Ve bu isimler gibi Kars’a ve Cumhuriyet aydınlanmasına gönül vermiş diğer şair, yazar, işadamı, gazeteci… Karslıların isimlerinin sokak adlarında yaşatılması ve kullandıkları eski konutlar ile işyerlerine, “Orada yaşadıklarına dair” plaketlerin asılması,
– Ayrıca, 1921/Kars Antlaşması’nın imzalandığı ve diğer önemli tarihsel olaylara da tanıklık etmiş bina ve mekanların da koruma altına alınarak, taşıdıkları anlamların plaketlerlevurgulanması…
Katılımcıların ortak dilekleri olarak belirlenmiştir.
c) Kars’ta ayrıca “Uluslararası Kafkasya Kültür, Halkoyunları ve Spor” şenlikleri, yine Kafkas ülkelerinin de katılımına açık “Hayvancılık”, “Halıcılık”, “Balcılık”, “Peynircilik” v.b. gibi ortak ve yerel üretim alanlarına yönelik “fuarlar” düzenlenmeli, bu konulardaki organizasyonlarda ise ilgili kurumların yanısıra ticaret, sanayi, ziraat odaları, spor ve folklor kulüpleri, dernekler, diğer meslek kuruluşları etkin ve öncü görevler üstlenmelidir.
d) Doğu Anadolu tur güzergahlarındaki turizm etkinliklerinde ve İpek Yolu turizm programlarında da Kars cazip bir “konaklama merkezine” dönüştürülmeli, buna koşut olarak kentteki tarihi taş binalardan sahiplerince kullanılmayan ya da ekonomik getiri için değerlendirilmek istenen kültür varlıkları da Turizm Bakanlığı’nın “kredi desteği” de sağlanarak “pansiyon turizmine” yönelik restore edilmeli, ayrıca kentin genel dokusu ve tarihsel peyzajıyla uygunsuz büyük otel kütleleri yerine de bu tür turizme dönük restorasyonlar özendirilmelidir.
e) Kars’ta bir “kent tarihi müzesi” nin de zorunlu olduğunu vurgulayan katılımcılar, Belediye tarafından ve Kültür Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı’nın da desteğiyle “Kars-Kafkas Müzikleri Konservatuarı” projesinin gecikmeden yaşama geçmesini, bu konservatuarda Kafkas ülkelerinden de akademisyen müzisyenlerin görev almalarını ve aynı ülkelerden öğrencilere de olanak sağlanmasını dilemektedirler.
8) Kars Kent Kurultayı katılımcıları, bütün bu kararların yaşama geçmesi ve dayanışma, işbirliği, kültürel gelişme ve kalkınma sürecinin kesintisiz sürmesi için de bu Kurultay’ın “sürekli” bir nitelik taşımasını ve “kalıcı bir kurumsallığa” da dönüştürülerek, sürekli çalışma dinamiğine kavuşmasının sağlanmasını ortak dilekleri olarak Kars Belediyesi’ne iletmektedirler.
9) Kurultay katılımcıları, yukarıdaki kararları oybirliğiyle alarak, Kars Belediyesi’ne, Kafkas Üniversitesi’ne, Kars Valiliği’ne ve tüm düzenleyici kişi ve kuruluşlara teşekkürlerini bildirirler.
30/HAZİRAN/2000
KATILIMCILAR:
(Kurultay’daki konuşma ve katılım sırasıyla)
–Naif Alibeyoğlu (Bel.Başk.)
–Nevzat Turhan(Vali)
–Prof.Dr.Necati Kaya (Kafkas Üniversitesi Rektörü)
–Prof.Dr.Metin Sözen (ÇEKÜL)
–Oktay Ekinci (Mimarlar Odası)
–Neşe Doster (Eğitimci)
–M.Fikri Aktan (Mimar)
–Dr.Yaşar Kalafat (ASAM)
–Doç.Dr.Şaban Maraşlı (Kafkas Ünv.)
–Dr.Gürbüz Çaban (Esenyurt Bel.Başk.)
–Hasan Çavuşoğlu (KOSGEB)
–Prof.Dr.Orhan Kuntay (Gazi Üniv.)
–Haluk Akar (Turizm Bak.)
–Ferhat Özkan (Turizm Bak.)
–Nusret Polatposoflu(Ulaştırma Bak)
–Önder Piyade (TEDAŞ)
–Prof.Dr.Cevat Geray (A.Ü.)
–Prof.Dr.Raci Bademli (ODTÜ)
–Prof.Dr.Ayda Eraydın (ODTÜ)
–Dr.Yusuf Erbay (İçişleri Bakanlığı)
–Murat Karayalçın
–Osman Saffet Arolat (Gazeteci)
–Prof.Dr.Kenan Mortan (Dünya Gaz)
–Prof.Dr.Mithat Melen (Dünya Gaz.)
–Zafer Akay (Dünya Gaz)
–Prof.Dr.Atila Eralp (ODTÜ)
–Prof.Dr.Doğu Ergil (Ank.Ünv)
–Prof.Dr.Ayşe Ayata (ODTÜ)
–Prof.Norman Stone (Bilkent Ünv)
–Doç.Dr.Mustafa Aydın (ASAM)
–Bülent Tanık (Şehir Pl.)
–Şükran Esen (Mar.Ünv.)
–Prof.Dr.Ünsal Oskay (Mar.Ünv)
–Prof.Dr.Orhan Morgil (TOBB)
–S.Okun (KOSGEB)
–Zehra Ekinci (Mimar)
–Kerem Ekinci (Öğrenci)
–Cengiz Şıklı (Psikolog)
–Servet Erişen (Gazeteci)
–Sezai Yazıcı (Telecom)
–Şahmar Dalmış (Harita Müh)
–Tuncer Güvensoy (İnş.Müh)
–Ünal Çeviköz
–Nil Turagay (Turizmci)
–Abdullah Güngören (Arkeolog)
–Muzaffer Şen (DSİ)
–Zeki Hançerlioğulları
–A.Kamuran Eroğlu (ÇAMKAR)
–İbrahim Tamer Köse (TEMA Üyesi)
–Turgay Şeyda
–Nurettin Paktaş
–Fahri Osmanoğlu (Kafkas Ünv)
–İlyas Turan
–Vekil İzgübarlas
–Mahmut Tamyüksel (Bel.Mec.Üy)
–Yard.Doç.Dr.Engin Kılıç (Kafkas Ünv.)
–Turan Atalay (İmar Md.)
–Yücel Sezer (Gazeteci)
–Ali Dardelen (Gazeteci)
–Adnan Yüce (Gazeteci)… (ve sonuç bildirgesi oturumuna katılan tüm izleyiciler)