Sayın Bakanım, Değerli Basın Mensupları ve Sevgili Konuklar,
Hepimizin bildiği gibi EUAŞ 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu çerçevesinde faaliyette bulunmak üzere kurulmuş bir İktisadi Devlet Teşekkülü dür. Kısa sürede Kuruluşumuz İstanbul Sanayi Odası tarafından her yıl düzenli açıklanan Türkiye’nin En büyük Sanayi Kuruluşları listesinde 2003 yılında 3’ncü olmuştur.
EÜAŞ ‘i 2003 yılı içinde 53 GWH’ lık elektrik üretimi içerisinde % 80 yerli kaynak kullanımı gerçekleşmiştir.(Bu oran 2002 yılında % 65 tir.) 2004 yılının ilk 7 ayında ise yerli kaynak kullanımı % 89 oranında gerçekleşmiştir. 2003 yılında verimlilik ve azami tasarruf tedbirlerinin uygulanması neticesinde hem yaklaşık 420 Trilyon TL kar etmiş hem de elektrik enerjisi üretim maliyetlerinde yeterli düşüş gerçekleştirilerek elektrik enerjisi satış tarifesinde fiyat artışı yapılmamasının yanı sıra yaklaşık 700 Trilyon TL tasarruf yapmak suretiyle, Kamu Finansman Dengesi açısından da çok önemli katkı sağlanmıştır. Bilindiği üzere, 17 Mart 2004 tarihli Yüksek Planlama Kurulu kararı ile, “Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Strateji Belgesi” yayımlanmıştır.
Belge incelendiğinde, önümüzdeki dönemde EÜAŞ’ a düşen görevlerin ne kadar önemli olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu kapsamda EÜAŞ olarak öncelikle piyasa içerisinde kısa, orta ve uzun vadeli kurumsal hedeflerimizi belirledik. Bu hedef bir yandan özelleştirme ve serbest piyasaya hazırlanmak diğer yandan tüm oluşabilecek öngörülemeyen olumsuz ihtimalleri de dikkate alarak güvenli ve kaliteli elektrik üretimini emre amade tutmaktadır. Bütün amacımız, piyasanın kurulu güç açısından yaklaşık %70’ ine sahip bir Teşekkül olarak, ülkemiz ekonomisine ucuz ve güvenilir elektrik enerjisi tedarik etmek için üzerimize düşen görevi en iyi şekilde yerine getirmektir.
Bu itibarla santrallarımızda yapılan bakım, onarım ve rehabilitasyon çalışmaları neticesinde önümüzdeki yıllarda doğabilecek talep artışlarının karşılanmasını teminen ve üretim tesislerimizin dizayn değerindeki kapasiteye ulaşılması, başka bir deyişle yaklaşık 10 GWH’ lık bir kapasite artışı hedeflenmiştir. Bu da EÜAŞ hasılat tutarı içerisinde 250 MİLYON USD den fazla bir değer anlamına gelmektedir.
Bir diğer önemli husus olan arz güvenliği konusunda; santrallarımıza ait yenileme yatırımlarının tespiti ile UCTE şartlarına uyum konusundaki teknik ihtiyaçların tespitine ilişkin çalışmalarımızı tamamladık
Özelleştirme Strateji Belgesi ’nin önemli unsurlarından biri olan, Portföy Üretim Gruplarının oluşturulmasına ilişkin çalışmamızı alternatifli senaryolar halinde tamamlayarak ETKB’ na sunduk. Yatırımlara ilişkin ise belgenin Amaç ve Esaslar bölümünde “ Geçiş döneminde arz açığının yaşanmamasını teminen, yeterli miktarda ek kapasite sağlanması amacıyla geçici önlemler alınacaktır. İthalat ve mevcut santralların rehabilitasyonu gibi diğer uygulamalarda bu tür önlemleri tamamlayıcı rol oynayacaktır” denilmektedir. Özelleştirmenin temel ilkeleri bölümünde ise “ zaruri işletme ve bakım faaliyetleri ile zaruri yatırımlar, özelleştirme sürecinden bağımsız olarak aksatılmaksızın sürdürülecektir” denilmiştir. Son olarak aynı belgenin talep projeksiyonu ve arz güvenliği bölümünde de “EUAŞ ve bağlı ortaklıkları veya üretim grupları için saptanan rehabilitasyon ve yenileme yatırımı ihtiyaçlarından çok acil olduğu tespit edilenlerin ivedilikle yapılabilmesi için 2005 yılı bütçesinde yeterli ödenek sağlanacaktır” denilmiştir. Bu kapsamda sizlere az önce sunduğum yatırım program programında bu hususların detaylarını vermeye çalıştım.
Ayrıca taşra üretim tesislerimizin merkez teşkilatımız ile iletişimlerinin hızlandırılması amacıyla, bilişim teknikleri kullanılarak EÜAŞ ça geliştirilen ESPD Enerji Santraları Performans Değerlendirme Sistemi 2003 yılı başlarında devreye alınmıştır. Bu suretle bilgiye doğrudan ulaşımın sağlanarak zamanında ve doğru kararların alınması ile karar destek sistemlerinin kullanılması çalışmaları başlatılmıştır. Böylelikle de E-DEVLET projesinin alt yapısı oluşmuştur.
En önem verdiğimiz hususlardan biriside Çevre mevzuatına uyumdur. Bacagazı arıtma tesislerinin Avrupa Birliği normlarına uygun seviyede devamlı çalıştırılabilmesini teminen hiçbir masraftan kaçınmadan çalışmalarımız devam etmektedir.
Çalışma huzuru ve insan kaynaklarının değerlendirilmesi ile verimin artırılmasına yönelik çalışmalarda öncelikle iş tanımı yapılmış ve gerekli personel tespiti yapılarak, uzmanlık alanları hususunda komisyonlar kurulmuş ve netice alınmaya başlanmıştır. Bu hedeflerimizin gerçekleşmesi için yaptığımız çalışmaları iki ana başlıkta toplayabiliriz. Bunlardan birincisi arz güvenliği ve verimliliğe yönelik çalışmalar, diğeri ise Kurumsal şeffaflıktır.
Arz güvenliği ve verimliliğe yönelik çalışmaları şu şekilde sıralayabiliriz.
a) TKİ – EÜAŞ Kalite Çemberi :
EÜAŞ ve Bağlı Ortaklık Santrallarında ana yakıt olarak kullanılan linyit kömürünün istenilen miktar ve kalitede karşılanabilmesi için , TKİ ve EÜAŞ İşletme Personelinden oluşan Koordinasyon ekipleri (Kalite Çemberleri) kurulmuştur. Kalite Çemberlerinin çalışması sonucu , TKİ tarafından gönderilen kömür değerlerinde ciddi oranlarda düzelmeler olduğu ve yardımcı yakıt tüketimlerinin azaldığı hususları gözlenmiştir. Ayrıca kömürden kaynaklanan sorunların giderilebilmesi için Seyitömer ve Orhaneli Termik Santrallarına kömürün zenginleştirilmesi için Lavuar tesislerinin kurulmasına karar verilmiştir.
b) EÜAŞ – Üniversite İşbirliği :
Şirketimiz Üniversitelerdeki bilgi birikiminden faydalanmak , üretim tesislerimizin daha verimli çalışmasını teminen çeşitli Üniversitelerle ortak projeler yürütmektedir :
a) Gazi Üniversitesi – Kangal Termik Santralı :
Kangal Termik Santralı I ve II no.lu kazanlarında yanma bozukluğu nedeni ile oluşan üretim kaybını azaltmak ve üretim maliyetini düşürmek amacıyla yanma sistemlerinin gözden geçirilmesi ve iyileştirilmesini teminen Gazi Üniversitesi Mimarlık-Mühendislik Fakültesi ile Danışmanlık Hizmet Alımı Sözleşmesi imzalanmıştır. (08.04.2004)
Gazi Üniversitesi bu kapsamda 28.06.2004 tarihinde bir inceleme raporu hazırlamış ve EÜAŞ’a sunmuştur. Bunun neticesinde, I ve II no.lu kazanlarda önceden devam eden bakımlara ilave olarak yeni rehabilitasyon çalışmalarına başlanmıştır.
b) İstanbul Teknik Üniversitesi – EÜAŞ (Ambarlı Doğalgaz Santralı) :
Ambarlı Doğalgaz Santralının izlenmesi ve arızaların önceden tespiti konusunda yöntem geliştirilmesini sağlamak üzere İTÜ “ Enerji Santrallarında Veri Toplama ve Durum İzleme Sistemi “ isimli eğitim ve uygulama projesi üzerinde çalışmalarına başlamıştır. Bu Proje, Şirketimize ve Ülkemize Üniversite desteği ile bilgi kazanılması, bu bilginin ve proje kapsamında geliştirilecek sistemin, santrallarımızda ve sanayide uygulanması imkanı sağlanacaktır. Benzer bir uygulama Hollanda’da bulunan Borssele Nükleer Güç Santralı ile İTÜ arasında devam etmektedir.
c) ODTÜ – EÜAŞ (Çan Termik Santralı) :
Deneme, test ve ayar çalışmaları devam etmekte olan Çan Termik Santralında kazan yanma verimliliği, baca gazı emisyonları ve etkenlerinin belirlenmesi, Performans testlerinin takibi ve değerlendirilmesi, yeni kurulacak santralların yakma teknolojilerinin seçimi konularında ODTÜ Rektörlüğü ile sözleşme imzalanarak çalışmalar başlamıştır.
d) Elazığ Fırat Üniversitesi – Keban HES :
Elazığ Fırat Üniversitesi Keban Meslek Yüksek Okulu Hidroelektrik Santrallar bölümündeki öğrencilerin mesleki eğitimlerine katkıda bulunmakla birlikte Üniversitelerdeki bilgi birikiminin santrallarımızın kullanımına sunmak amacıyla Keban HES Elazığ Fırat Üniversitesi ile Eğitimde işbirliği yapılmıştır.
c) TÜBİTAK – EÜAŞ (Hamitabat Termik Santralı Projesi) :
Santralımız Gaz Türbinlerine ait rotor ve stator ısı plakalarının ve yanma odası metal tuğlalarının yerli imkanlarla temin edilebilmesi amacıyla Hamitabat Üretim ve Tic. A.Ş. Genel Müdürlüğü ile TÜBİTAK MAM arasında işbirliğine gidilmiştir. Bu projenin gerçekleşmesi ve imalatın TÜBİTAK MAM tarafından yapılması durumunda %50’ye varan bir maliyet düşüşü gerçekleşecektir.
d) MTA – EÜAŞ (Denizli Jeotermal) :
Yeni ve yenilenebilir enerji kaynağı kapsamında olan Denizli Jeotermal Santralında yapılacak rehabilitasyon çalışmaları kapsamında, santralın ve jeotermal sahanın tüm çalışmalarını karşılıklı anlaşmalarla başından beri yürütmekte olan MTA ile işbirliği yapılmıştır. Bu kapsamda Jeotermal enerjinin rezervuar kapasitesinin yenilenebilmesi, santral üretiminin düşmemesi, verimin arttırılması, çevreye olabilecek zararlı etkinin önlenebilmesi için MTA Genel Müdürlüğü ile sözleşme yapılması uygun görülmüştür. Yine MTA ile Enerji Master Planı hazırlanması kararlaştırılmıştır.
e) UCTE (Avrupa Entekonneksiyonu) için yapılan çalışmalar
(7 Santral 21 Ünite için Frekans Kontrolüne Katılım )
2004 yılı itibari ile Ulusal Elektrik Sistemimiz, 35.520 MW kurulu güce ve 22.000 MW puant güce ulaşmıştır.
TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından yönetilen Ulusal Elektrik Sistemimiz Avrupa Elektrik İletim Birliği (UCTE) ile bağlantı yapmak üzere çalışma içinde olup, bu nedenle, UCTE’nin Şebeke Frekansı Kontrolü için üretim birimlerinin sahip olması gereken tesisat ve ünite reaksiyonlarının tanımlandığı UCTE Kriterleri sistemde mevcut üretim birimleri içinde geçerli olmuştur.
Orhaneli, Soma–B, Tunçbilek, Ambarlı Fuel Oil, Çatalağzı, Kangal ve Seyitömer Termik Santrallarımızın Primer Frekans kontroluna katılımları ile ilgili kapasitelerin arttırılması amacıyla 2004 yılı Yatırım Programına ödenek konmuştur. (Proje değeri 18 Trilyon olup 2004 yılı ödeneği 1,8 Trilyon TL’dir).
Bir diğer önemli husus olan Arz Güvenliği konusunda santrallarımıza ait yenileme yatırımlarının tespiti ile UCTE şartlarına uyum konusundaki teknik gereksinimlerin tespitine ilişkin çalışmalarımızı tamamladık.
f) Afşin-Elbistan A Termik Santralının Rehabilitasyonu :
Elektrik tüketim talebinin artması enerji üretim alanında yeni yatırımları gerekli kılmaktadır. Talebin karşılanmasına yönelik Bakanlığımız politikası ise öncelikle mevcut santrallarımızında yapılacak olan bakım-onarım, revizyon ve rehabilitasyonlarla kapasite, emre amadelik ve güvenilirliklerini arttırmak yoluyla giderilmesi şeklindedir. Bununla birlikte arz güvenliğini sağlanmasının teminen yeni yatırımlar da gündeme alına bilinir.
Afşin – Elbistan A Termik Santralımızda kullanılan düşük kalorili, yüksek kül oranına sahip kömür, ünitelerde büyük oranda yıpranmaya sebep olmuştur. Bu nedenle 2004-2006 döneminde, enerji arz fazlamız da dikkate alınarak rehabilitasyon çalışmaları başlamıştır. Danışmanlık hizmeti gerçekleştirmek üzere şartname hazırlanmaktadır.
Söz konusu santralın 2007 yılında tam kapasite ile tekrar işletmeye alınması hedeflenmektedir.
g) Soma ve Seyitömer Termik Santrallarında Elektrofiltre Rehabilitasyonu :
Soma Termik Santralı I. ve II. Üniteleri ve Seyitömer termik Santralı Elektrofiltre teçhizatı Çevre Mevzuatının gerektirdiği sınır değerlerini (eski santrallarda max. 250 mg/Nm3 ) gerek yıpranma ve eskime gerekse eski teknoloji oluşları nedeni ile sağlayamamaktadır. Oluşan hava kirliliği nedeni ile Soma Santralına çok yakın yerleşim yeri olan Soma İlçesinde sürekli halkın tepkisini almakta ve şikayetlere maruz kalınmaktadır. Aynı şekilde Kütahya valiliği de Seyitömer TS için cezai yaptırım uygulamalarına başlamıştır.
Soma TS elektrofilitreleri rehabilitasyon proje değeri 17,72 trilyon , bunun 3,3 trilyon TL’si 2004 yılı yatırımı içinde yer almaktadır.
Seyitömer TS elektrofilitreleri rehabilitasyon proje değeri 19 trilyon , bunun 1,9 trilyon TL’si 2004 yılı yatırımı içinde yer almaktadır.
h) Afşin Elbistan Enerji Havzası Master Planı ve Stratejik Çevresel Değerlendirme Projesi :
Yaklaşık 8.000 – 10.000 MW gücünde elektrik üretimi potansiyeline sahip Afşin – Elbistan A (4×340 MW) ve Afşin – Elbistan B TS’lerine (4×360 MW) ilave santralların planlanması gündemdedir. Bu nedenle sözkonusu havzada enerji yatırımlarının bir plan ve program dahilinde yapılması, linyit kaynaklarının verimli şekilde değerlendirilmesi ve çevre faktörlerini kapsamlı bir şekilde değerlendirmek ve en aza indirmek amacıyla Afşin – Elbistan Enerji Havzası Master Planı ve Stratejik Çevresel Değerlendirme Projesinin yapılması planlanmıştır.
Aynı zamanda MTA ile Afşin-Elbistan Kömür Havzasındaki kömür rezervi,su kaynakları,çevresel yatırımlar,elektrik enerjisi üretim kapasiteleri,imar ve iskan durumlarını içeren bir “Enerji Master Planı” hazırlanması kararlaştırılmıştır.
Kurumsal Şeffaflık çalışmalarımızı da şöyle ifade edebiliriz.
Kuruluşumuzun temel hedeflerinden birisi de şeffaflıktır. Nitekim, ucuz ve güvenli enerjinin sağlanması için Kuruluşumuz tarafından yapılan üretim projeksiyonları ve yatırımlarımız, bütün ihaleler, verimlilik ve azami tasarruf adına yapılan bütün aktiviteler, personel alımları, sınavlar, sonuçları vb. bilgiler şeffaflık ilkemiz doğrultusunda resmi web sitemiz ( www.euas.gov.tr ) üzerinden en güncel haliyle kamuoyuna arz edilmektedir. Ayrıca aynı web sayfası üzerinden ilgilenen herkesin görüş ve önerilerini paylaşabileceği forum ortamı da hizmete sunulmuştur.