Teknik Yayıncılık Tanıtım A.Ş.‘nin, Türkiye Kojenerasyon Derneği ve Cogen Europe‘un teknik katkılarıyla hazırlamış olduğu 9. Uluslararası Kojenerasyon, Kombine Çevrim ve Çevre Konferansı ve Sergisi, 26-27 Mayıs 2003 tarihleri arasında İstanbul Swissotel’de gerçekleştirildi. Bine yakın kişinin izlediği konferansa, bu yıl ELSİAD ve OEÜD destek verdi.
Türkiye Kojenerasyon Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Özkan Ağış‘ın açılışını yaptığı konferansın açılış töreninde Cogen Europe Direktörü Dr. Simon Minett, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Erdoğan Soydan, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Başkanı Yusuf Günay, Batman Milletvekili Afif Demirkıran, EPDK Yönetim Kurulu Üyeleri ile daire başkanları, EÜAŞ Genel Müdürü Önder Piyade, çeşitli kamu ve özel sektör temsilcileri hazır bulundu.
9 yıl önce Yalova Elyaf’ta dikilen fidanın, yani 4,0 MW’lık ilk kojenerasyon ünitesinin, çok iyi tuttuğunu ve 9 yıl içinde 3500 MW’lık bir çınara dönüştüğünü görmekten kaynaklanan mutluluğunu dile getirirek konuşmasına başlayan Özkan Ağış, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu‘nun olağanüstü çalışmalarına rağmen Doğal Gaz Piyasası oluşumunun Elektrik Piyasasının çok gerisinde kaldığını gözlemlediklerini söyledi. 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Yasası içindeki bazı maddelerin yapılan doğal gaz anlaşmalarıyla örtüşmediğine dikkat çeken Ağış, bunların nedenlerini şöyle açıkladı:
“Birincisi, BOTAŞ tarafından imzalanmış olan Doğal Gaz alım anlaşmalarının, ihale yoluyla da olsa özel şirketlere devredilmesi güçlüğüdür. İkincisi ise ithalat ve toptan satış şirketlerine lisans verilebilmesi için yıllık taahhütlerinin % 10’u kadar doğal gazı yer altında depolama zorunluluğu aranmasıdır. Halen Türkiye’de yer altı deposu yoktur ve hazırlanmakta olan Silivri deposu da 2006 yılından önce işletmeye alınabilmesi mümkün görünmüyor. İşlemeyeceği 57. Hükümet tarafından anlaşılan ve Petrol Kanununa ilave edilen değişiklik taslağının kadük olduğu malumlarınızdır. 4646 sayılı Doğal Gaz Kanunu üzerindeki bu değişiklikleri hayata geçirecek Kanun Tasarısının bir an önce TBMM‘ne sevki için çok kıymetli ilgi ve gayretlerinizi bekliyoruz.”
Kojenerasyon Direktifi hazırlanmasının zorunluluğunu dile getiren Özkan Ağış, EPDK‘nın, kojenerasyon sistemlerinin kremasını teşkil eden ısı ayağını bugüne kadar ihmal ettiğini, bu ihmalin kökeninde de kojenerasyon ısısının otoprodüktörün iç sorunu gibi algılanması yattığını belirtti.
“Bu düşünce tarzı endüstriyel kojenerasyonlarda fazla sorun yaratmayabilir. Ancak Avrupa’da birinci öncelikle uygulanan Bölgesel ısıtma amaçlı kojenerasyonlarda ısı üretimi ana ürün, elektrik yan ürün (by product) olmaktadır. Bu uygulama şekli beraberinde, Elektrik Pazarı gibi ‘Isı Pazarı‘ kavramını getirmiştir. Bugün Avrupa Birliği Ülkeleri müşterek Isı Pazarının kuruluş ve işletme kurallarını kapsayan Kojenerasyon Direktifi‘ni hazırlamış ve Avrupa Birliği Parlementosu onayına sunmuştur. Türkiye Kojenerasyon Derneği olarak AB‘nin kojenerasyon direktifi taslağını elde ettik ve ülkemize uyarlayabileceğimiz bir Kojenerasyon Kanun Taslağı durumuna getirerek EPDK‘nın bilgi ve tensiplerine sunduk. Bu taslağın kanunlaşması ile Türkiye’de mikro, mini ve midi kojenerasyon uygulamalarının esasları tarif edilmiş olacak böylece Bölgesel ısıtma sistemleri, kooperatifler, toplu konutlar, alışveriş merkezleri, süpermarketler, gökdelenler, işmerkezleri için elektrik, ısı ve soğutma enerjilerinin birlikte üretilmesi avantajlarını kullanabilme esasları belirlenmiş olacak ve bu sayede Türkiye milyonlarca tonluk primer enerji kaynağı tasarrufu sağlamış olacaktır. EPDK yetkililerinin, bu son derece önemli kojenerasyon kanun taslağını ele alacağına inanıyorum.”
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Başkanı Yusuf Günay, liberal elektrik ve doğal gaz pazarı oluşması için yapılan düzenlemelerle ilgili bilgi verdikten sonra, doğal gaz kullanımının artması için yeni yerleşim birimlerinde şehir içi dağıtım lisans ihalelerine çıkıldığını söyledi.
Doğal Gaz Piyasası Kanunu, BOTAŞ tarafından bağıtlanan doğal gaz alım sözleşmelerinin,BOTAŞ‘ın, ithalat miktarı yıllık tüketimin %20’sine düşene kadar, devredilmesini öngördüğünü hatırlatan Günay, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Devre ilişkin sürenin kısa tutulması, iç piyasada rekabet olgusunun biran evvel gerçekleşmesini, dolayısıyla fiyatların düşmesini sağlayacak ve bu düşüş, aynı zamanda elektrik fiyatlarında da dolaylı bir düşüş yaratacaktır. Ayrıca bu süreç, doğal gazın ihraç edilmek üzere ithal edilmesine de katkı sağlayacak ve ödemeler dengesi açısından da olumlu bir adım atılmış olacaktır. Bu itibarla, BOTAŞ‘ın gaz sözleşmelerinin devri konusundaki çalışmalarını bir an önce tamamlaması gerekmektedir.
Yapılan düzenlemeler çerçevesinde; kojenerasyon tesislerinde buhar üretimi elektrik üretimiparalelinde değişim gösterdiğinden, toplam verimliliği % 70 ve üzerinde olan kojenerasyon tesislerini işleten tüzel kişilerin bölgesel ısıtma ve müşterilerine ısı ve buhar sağlama taahhütlerini gereğince yerine getirebilmelerini teminen bu tesisler, Ulusal Yük Dağıtım Merkezinin yük alma ve yük atma talimatlarına uyma zorunluluğu ile asgari frekans kontrolü gerekliliği profilini sağlama yükümlülüğü dışında tutulmuştur. Ayrıca, yıl sonuna kadar yürürlüğe konulacak Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği çerçevesinde de, kojenerasyon tesislerinin özelliklerini dikkate alan düzenlemelere yer verilmesi hedeflenmektedir.
Diğer taraftan, özellikle ısı satışı gibi hususların da değerlendirilebildiği daha spesifik bir düzenleme yapılması da Kurumumuz gündeminde bulunmaktadır. Bu konuda gelecek her türlü görüş ve öneriye açık olduğumuzu belirtmek isterim.”
Konferansın ilk gününde EPDK 2. Başkanı M. Ali Türkoğlu “Türkiye’de Liberal Elektrik ve Doğal Gaz Piyasalarının Oluşumu ve Gerçekleşme Durumu“, EÜAŞ Genel Müdürü Önder Piyade “Elektrik Piyasasının Oluşumunda Kamu Sektörünün Rolü“, TÜSİAD Enerji Komitesi Başkanı Arnold Hornfeld “Türkiye’de Özel Enerjinin Geleceği“, MÜSİAD Elektrik Elektronik Grubu Temsilcisi Mesut Uğur “Mevcut Enerjinin Verimli Kullanılması“, İtalya Gaz Otoritesi Temsilcisi Oliviero Bernardini “Doğal Gaz Piyasasının Yeniden Yapılandırılmasında İtalya Doğal Gaz Sisteminden Alınacak Dersler” konularında özel sunum gerçekleştirdiler. Ayrıca yine birinci günü düzenlenen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Selahattin Çimen‘in yönettiği “Türkiye’nin Elektrik Plan ve Stratejileri, Türkiye Elektrik Piyasası İçinde Kojenerasyon Tesislerinin ve Kombine Çevrim Santrallerinin Yeri” konulu oturumda Ak Enerji Genel Müdürü Önder Karaduman, Altek-Alarko Genel Müdürü Tarhan Günay, Enko Birleşik Isı Sistemleri’nden Mehmet Türkel, Armağan Mühendislik’ten Tahsin Armağan ve Ankara Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ali Ulusoy konuşmacı olarak yer aldılar.
Konferansın ikinci gününde sunumunu gerçekleştiren Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dr. M. Hilmi Güler, kojenerasyonun israfı önlediğini ve verimliliği temel aldığını, bu nedenle de teşvik edilmesi gerektiğini söyledi. “Doğal gazdan vazgeçecek değiliz, ama bizim enerji politikamız içinde dengeli bir biçimde yer alacak” diyen Güler, doğal gaz arama faaliyetlerine ağırlık verdiklerini, Trakya’da bir doğal gaz kuyusu bulduklarını bildirdi. Güler, şu anda iyi sonuç veren kuyuda uzun süre teknik denemeler yapılması gerektiğini söyledi.
Konferans çerçevesinde düzenlenen en başarılı kojenerasyon tesisleri yüksek başarı ödülleri de sahiplerine dağıtıldı. Birinci kategoride gaz türbinli kojenerasyon tesisleri değerlendirmesinde birinciliğe
Ak Enerji Çorlu-Mebal Kojenerasyon Santralı, ikinciliğe Toros Enerji Elektrik Üretimi Oto Prodüktör Grubu A.Ş., üçüncülüğe ise Ege Birleşik Enerji Üretimi ve Dağıtımı A.Ş. layık görüldü.İkinci kategorideki gaz motorlu kojenerasyon tesisleriarasında ise Arçelik A.Ş. Çamaşır Makinesi İşletmesi birinci,Arçelik A.Ş. Eskişehir Buzdolabı İşletmesi ikinci, Maxi Enerji A.Ş. de üçüncü oldu. Petkim Petro Kimya A.Ş. Jüri Özel Ödülü‘nü, İZAYDAŞ Örnek Atık Isı Değerlendirme Proje Ödülü‘nü alırken, Bosen Enerji mansiyona değer görüldü. Ödüller, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dr. M. Hilmi Güler,EPDK Başkanı Yusuf Günay, ETKB Müsteşar Yardımcısı Selahattin Çimen ve Türkiye Kojenerasyon Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Özkan Ağış tarafından sahiplerine verildi.
Konferansın sergi kısmını gezen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dr. M. Hilmi Güler, tek tek standları dolaşarak kojenerasyon teknolojisiyle ilgili bilgi aldı.